Het begint met een handelsakkoord. Door afspraken in zo’n akkoord kunnen landen elkaar korting (of zelfs vrijstelling) geven op invoerrechten bij wederzijdse invoer van goederen. Dat is voordelig. Door een lagere invoerheffing kan uw product tegen een lagere prijs verkocht worden. En kunt u meer verkopen in dat land. Of tegen een lagere prijs inkopen.

De regels van oorsprong in zo’n akkoord bepalen waaraan een goed moet voldoen om ‘uit de EU te komen’ (oftewel: EU-oorsprong te hebben). Als een product voldoet dan kunt u gebruik maken van de lagere invoerheffing. Dat zijn kortweg afspraken over preferentiële oorsprong (preferentieel betekent letterlijk ‘voorrang krijgen’). De EU heeft zo'n afspraak over preferentiële oorsprong al met veel landen, zoals bijvoorbeeld Zwitserland, Zuid-Korea, Noorwegen en Japan. En nu dus ook met het VK.

In deze afspraken staat ook in hoeverre je de oorsprong van goederen mag optellen om in aanmerking te komen. Het gaat dan om een percentage van het goed dat de oorsprong EU en VK bij elkaar opgeteld heeft.

Stel: uw Nederlandse bedrijf exporteert fietsen. Binnen de EU is dat niet al te ingewikkeld, doordat hier vrij verkeer van goederen geldt. Maar als u naar landen buiten de EU exporteert, geldt dat uw importeur (en daarmee u) met de ‘gewone’ invoertarieven krijgt te maken. Per 1 januari 2021 is het invoerrecht op fietsen (met HS-code 8712) in het VK 14%. Als u geen gebruik maakt van de tariefvrijstelling, moet u dat dus betalen.

In het akkoord wordt vastgelegd dat de handel in goederen van preferentiële oorsprong tussen de EU en het VK in beginsel plaatsvindt zonder tarieven. Om voor de tariefvrijstelling in aanmerking te komen, moeten bedrijven aantonen dat hun goederen aan de oorsprongsregels voldoen.

De oorsprongsregels zijn in het akkoord vastgelegd. Om in het VK of in de EU de drempel voor tarief- en quotavrije markttoegang te behalen, tellen in de EU materialen van VK oorsprong mee als bestanddeel van preferentiële oorsprong en andersom. In de oorsprongsregels is bijvoorbeeld per product(groep) ook opgenomen wat er maximaal aan materialen uit derde landen mag worden gebruikt zonder de preferentiële oorsprongsstatus te verliezen. De specifieke regels per product(groep) zijn opgenomen in een annex [ORIG-1 t/m 6].

Goederen verhandelen met het VK was jarenlang geen probleem omdat we samen in dezelfde interne markt met EU-regels zaten, waaronder het vrije verkeer van goederen. Maar nu is het VK uit de EU, en daarmee een andere markt. Als u niets doet, moet u dus invoerrechten betalen als u een product wilt exporteren naar het VK.

De invoerrechten die gaan gelden in het VK per 1 januari 2021 vindt u op de Britse overheidswebsite GOV.UK. U ziet nu het voorbeeld van fietsen (met HS-code 8712). U vindt ze ook op de Access2Markets portal van de EU (eerst uw HS-code invoeren). Let op: invoerrechten kunnen per land en productcategorie verschillen.

Wilt u dat uw importeur vrijstelling krijgt op invoerrechten, zoals afgesproken in het handelsakkoord tussen de EU en het VK? Dat kan uw importeur doen via een door uzelf opgestelde oorsprongsverklaring. U dient te bewijzen dat u voldoet aan de oorsprongseisen van uw product. In het handelsakkoord is per product afgesproken welke eisen gelden om van preferentiële EU-oorsprong te kunnen spreken. In grove lijnen geldt:

• of een product volledig verkregen is in de EU;
• welke bewerking in de EU moet hebben plaatsgevonden;
• wat het maximum is aan niet van oorsprong zijnde materialen.

Het voorbeeld van de fiets. Om geen invoerrechten over de fiets te betalen, moet de producent aantonen dat voor minimaal 55% van de fabrieksprijs van het eindproduct in de EU  aan waarde is toegevoegd (materialen, loon, winst en overhead). Of te wel: maximaal 45% van de fabrieksprijs van het eindproduct mag niet uit de EU komen (zgn. ‘MaxNom 45%’).

Let op: gezien de korte aanlooptijd bestaat het risico dat u niet tijdig over de vereiste leveranciersverklaring(en) beschikt en u daardoor onvoldoende mogelijkheden hebt om van de preferentiële regeling gebruik te maken. Om dat probleem op te lossen, heeft de Europese Commissie op regelgeving in het leven geroepen waarmee u voor de periode van één jaar (1 januari t/m 31 december 2021) als exporteur alvast een oorsprongsverklaring mag afgeven en later de vereiste leveranciersverklaring(en) verzamelen. Dit wel onder de voorwaarde dat u beschikt over (andere) informatie dat uw materialen van preferentiële EU oorsprong zijn. 

U heeft gecontroleerd dat het percentage EU-oorsprong van uw fiets in orde is volgens het handelsakkoord met het VK. Maar hoe bewijst u dat bij uw export naar het VK?

Bij oudere handelsovereenkomsten kon u dat aantonen met een bewijs van preferentiële oorsprong. Bijvoorbeeld EUR1, EUR-MED en het Form-A. Of een factuurverklaring waarvoor in sommige gevallen een vergunning van de douane nodig was.

Tegenwoordig wordt door de EU veelal een systeem van zelfcertificering toegepast. Dat gaat via een exportfactuur, paklijst of ander handelsdocument. Daarop verklaart de exporteur via een standaard voorgeschreven tekst, een attest van oorsprong (oorsprongsverklaring), dat de goederen van preferentiële EU-oorsprong zijn. Tot een factuurbedrag van € 6.000 mag iedere exporteur zo’n oorsprongsverklaring indienen. Voor zendingen met een hogere waarde moet de exporteur in de EU over een REX-registratienummer beschikken. Dit nummer moet dan ook vermeld worden in het attest van oorsprong. 

REX staat voor ‘Registered Exporter’. Als u zich registreert als ‘REX’, krijgt u van de Douane een REX-nummer. De exporteur hoeft dan niet meer een oorsprongsdocument door de douane af te laten geven. Heel handig: u verklaart het zelf!

Welke stappen moet u doorlopen om oorsprong te bewijzen?

1. Stel de juiste HS-code van het te exporteren product vast;
2. Ga na wat het invoerrecht met of zonder preferentiële oorsprongsverklaring is;
3. Heeft u voordeel door geen of een lager invoertarief? Ga dan in het akkoord (Bijlage ORIG-2) na aan welke eis het product moet voldoen om de preferentiële oorsprong te verkrijgen;
4. Bent u producent? Verzamel bewijs waarmee de preferentiële oorsprong kan worden vastgesteld. (Productieprocesbeschrijving, kostencalculatie, opvragen van preferentiële leveranciersverklaringen voor materialen die u in de EU heeft ingekocht.)
5. Bent u handelaar? Dan volstaat het opvragen en vastleggen in uw administratie van leveranciersverklaringen voor in de EU ingekochte producten van preferentiële oorsprong. U zet de voorgeschreven tekst van de preferentiële oorsprongsverklaring op uw exportfactuur.

Kortom: bewijs bij het exporteren van uw fiets dat uw fiets voldoet aan de eisen van de EU-oorsprong. Dan krijgt u vrijstelling op de invoerrechten, kunt u uw fiets goedkoper aanbieden in het VK en dus vermoedelijk meer verkopen.

Allerlei andere overeenkomsten (Canada, Singapore en Japan en de ontwikkelingslanden die zijn aangesloten aan het Algemeen Preferentieel Systeem (APS)), werken al met [REX].

APS is een regeling van de Europese Unie om goederen uit bepaalde ontwikkelingslanden tegen een verlaagd tarief de EU in te kunnen voeren. De landen waarvoor de regeling geldt, worden APS-landen genoemd.

Lees meer over REX op de website van evofenedex.

Registered Exporter (REX) is in feite een zelfcertificeringsysteem, waarvan de EU beheerder is. Registreer uw bedrijf als REX, u kunt deze stappen volgen:

1. Stuur het ingevulde aanvraagformulier REX (pdf) naar het postadres dat in het formulier staat. U kunt u ook digitaal via het EU Customs Trader Portal registreren. 
2. U krijgt van de Douane een REX-nummer toegestuurd.
3. Bent u nu een geregistreerde exporteur? Dan kunt u zelf een oorsprongsverklaring afgeven als u uw product wilt exporteren. U kunt hier [ORIG-4] vinden hoe zo’n verklaring eruit moet zien.

Als exporteur hoeft u zich maar een keer te registreren. Dan kunt u het REX-nummer voor alle preferentiële regelingen gebruiken waarin REX wordt toegepast. De inhoud van de oorsprongsverklaring volgt uit de preferentiële regeling zelf. Die kan dus afwijken per partner- of bestemmingsland.

Tip: de KVK heeft een voorbeeld van een oorsprongsverklaring voor export naar het VK. 

REX maakt het verklaren van de oorsprong makkelijker voor u, aangezien er geen vergunning meer bij komt kijken en u in feite nu zelf certificeert.

Wel moet u vooraf goed nagaan of de door u te exporteren goederen aan de preferentiële eis voldoen. En u moet dat ook goed vastleggen in uw administratie. Dat kunt u doen met productieverklaringen, kostencalculaties en leveranciersverklaringen. Een exporteur dient gedurende ten minste vier jaar na het opstellen van de oorsprongsverklaring een kopie hiervan te bewaren evenals alle andere gegevens waaruit blijkt dat het product voldoet aan de voorwaarden om oorsprongsstatus te verkrijgen. Als REX-houder mag u alleen iets opstellen als u ook de bewijzen hebt.

Maar… let goed op. Foutjes kunnen makkelijk gemaakt worden. Importeert de afdeling inkoop de fietsbanden voortaan uit een niet-EU-land, omdat de prijs daar net iets lager is? Dan wordt het percentage 'niet-oorsprongsmateriaal' van de fiets groter en voldoet u misschien niet meer aan de eisen voor vrijstelling bij invoerrechten in het VK.

De importeur zal daar niet blij mee zijn. Die claimde immers op basis van uw informatie als exporteur de vrijstelling op invoerrechten.

Check uw hele productieproces grondig! Brexit heeft meer gevolgen voor uw handel dan u vermoedt. Denk aan andere zaken die kunnen veranderen omdat het VK de EU heeft verlaten, zoals bijvoorbeeld:

• veranderde producteisen
• veranderde verpakkingseisen
• veranderde regels voor intellectueel eigendom
• veranderde douaneprocedures

Dubbelcheck of alles in orde is met de Brexit Impact Scan!

Is alles in orde? U kunt uw fiets naar het VK exporteren! De douane in het VK beoordeelt bij binnenkomst van de fiets of uw importeur recht heeft op de verlaagde invoerrechten die zijn afgesproken in het handelsakkoord. Twijfelen zij over de door u opgegeven EU-oorsprong? Dan kunnen ze ook nog de Nederlandse Douane vragen om uw administratie als exporteur te controleren.

Dat hangt ervan af. Heeft uw fiets ook onderdelen die in het VK worden gemaakt? Dan kan dat ook gevolgen hebben voor uw export naar andere overeenkomstlanden als Canada, Japan, Mexico en Mozambique.

Materialen en onderdelen uit het VK tellen met ingang van 1 januari 2021 niet meer mee als bestanddeel van preferentiële EU-oorsprong. Dat kan gevolgen hebben voor producten die worden geëxporteerd naar andere landen waarmee de EU preferentiële handelsovereenkomsten heeft gesloten, als we hebben afgesproken dat een bepaald deel van de materialen van EU-oorsprong moet zijn. 

Terug naar het voorbeeld van de fiets. Als u bijvoorbeeld de derailleur, het zadel en de banden importeerde uit het VK en daarna de complete fiets exporteerde naar Japan, kan het zijn dat u vanaf 1 januari 2021 niet meer voldoet aan de eis voor EU-oorsprong die de EU met Japan heeft afgesproken. U kunt uw fiets nog wel exporteren naar Japan, maar de fiets wordt hoger belast aan de grens en u zal er door de hogere prijs vermoedelijk minder van verkopen.

In dat geval moet u mogelijk uw productieproces aanpassen om wél te voldoen aan de eis voor EU-oorsprong in het handelsakkoord met Japan.

Lees in dit artikel over het fictieve voorbeeld van een Delftse producent van verpakkingsmaterialen die een elektromotor uit Leeds (VK) importeert. Of een werkelijk voorbeeld over BMW en de productie van auto’s in het VK en in Duitsland.

• De website van de Douane vertelt u over preferentiële oorsprong (klik op de link bij mededeling 12).
• De website van KVK geeft ook meer toelichting.
• Bekijk ook de website van Ondernemersplein.
• Komt u er niet uit? Neem dan contact op met onze specialisten! Zij helpen u graag met het geven van advies.